بررسی تهدیدات و تنگناهای مورفولوژیکی موثر در توسعه روستاهای حوضه آبخیز اسفیدان

چکیده مناطق کوهستانی همواره مورد تهدید مخاطرات محیطی از جمله فرایندهای دامنه ای (ریزش, لغزش و... ) و همچنین (سیل وفرسایش خاک) قرار دارند. این مخاطرات بصورت تنگناهای محیطی درآمده است و مشکلات زیادی را در زمینه توسعه اقتصادی و عمران بوجود آورده است .برای اینکه بتوان بر این گونه مخاطرات فائق آمد بایستی اقدام به برنامه ریزی اصولی و واقع بینانه، همچنین مدیریتی صحیح و حساب شده در بهره برداری از محیط طبیعی نمود. بدین جهت با توجه به رشد روزافزون جمعیت وافزایش نیاز به بهره برداری از محیط طبیعی متخصصان را برآن داشته است تا با کسب اطلاعات کافی و دقیق از منابع طبیعی وعوامل موثر بر آن به تدوین و اجرای برنامه های خاصی اقدام کنند . حوضه آبخیز رودخانه اسفیدان (یکی از زیر شاخه های اترک ) در دامنه شمالی رشته کوه آلاداغ قرار گرفته است و به علت کوهستانی بودن منطقه زمینهای کشاورزی و باغات و مخصوصا خود روستاها در معرض تهدیدات و خطرات طبیعی و مورفولوژیکی از جمله سقوط تخته سنگ، ریزش واریزه، لغزش، سولی فولوکسیون، فرسایش خاک ، سیل و... قراردارد. هدف اصلی این تحقیق شناسایی و بررسی محدودیتها و تنگناهای ژئومورفولوژیکی موثر در توسعه روستاهای حوضه آب خیز اسفیدان می باشد. در تحقیق حاضر پس از کلیات تحقیق (بیان مساله ،ضرورت تحقیق کاربرد تحقیق، سابقه تاریخی، اهداف و سئوالات اساسی تحقیق و و فرضیه های تحقیق و ...)کلیات جغرافیایی (اقلیم، زمین شناسی، خاک و پوشش گیاهی) با استفاده از روشهای کتابخانه ای و مطالعات میدانی و مصاحبه با افراد آگاه محلی و همچنین استفاده از نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی و تصاویر ماهواره ای به بررسی تهدیدات مورفولوژیکی موثر در توسعه حوضه آبخیزاسفیدان پرداخته شده است و نتایج ذیل بدست آمده است: - دامنه های مشرف به روستاهای منطقه باتوجه به نقشه شیب دارای شیب بالای 40 درصد و حتی در برخی موارد شیب بالای 70 درصد به صورت صخره ای و پرتگاهی می باشند و به علت تناوب لایه های نرم مارن و لایه های سخت و مقاوم آهک و ماسه سنگ و فرسایش لایه نرم مارن زیر صخره ها و سنگ ها خالی شده باعث سقوط سنگ شده است. و بر اثر تخریب مکانیکی باعث ریزش واریزه در دامنه های مشرف به روستاها شده است. همچنین به علت استقرار روستاهای حوضه بر روی سازند شوریچه و بارش زیاد در فصول پر باران و استفاده نامناسب از دامنه های مشرف به روستاها و باغات و مزارع لغزشهایی را به وجود آورده است. همچنین به علت کوهستانی بودن منطقه و شیب بالای دامنه ها(شیب متوسط حوضه 6/16 درصد) و بهره برداری نامناسب از دامنه ها بعد از بارش فرسایش خاک و سیلاب اتفاق می افتد که این سیلاب باعث تخریب باغات و مزارع و مساکن روستاها شده است. واژه های کلیدی: تنگناههای مورفولوژیکی، شیب،حوضه آبخیز اسفیدان، دامنه های ناپایدار